Warzywa i owoce powinny być stałym składnikiem codziennej diety. Z uwagi na nietrwałość owoców i warzyw oraz ich sezonowość znaczna część jest przetwarzana. Stosuje się obróbkę termiczną, zamrażanie, suszenie lub dodanie cukru, soli czy octu. W codziennym jadłospisie powinny jednak znaleźć się także surowe warzywa i owoce. Bo to one mają najwięcej wartościowych składników.
Metody termiczne
Polegają na zastosowaniu wysokich temperatur - pasteryzacja w temp. 80-100 st. C lub sterylizacja w temp. powyżej 100 st. C w opakowaniach hermetycznie zamkniętych. Stosowanie wysokich temperatur ma na celu zniszczenie bakterii, pleśni, drożdży, ograniczenie aktywności enzymów, a także usunięcie powietrza z opakowania. Pasteryzuje się owoce i niektóre warzywa, natomiast sterylizacji wymagają warzywa i grzyby. Metody termiczne prowadzą jednak do zmniejszenia wartości odżywczej przetworzonego produktu - dotyczy to zwłaszcza utraty części witamin.
>>> Aktywnie po zdrowie - wszystko o akcji
Zamrażanie
Polega na schłodzeniu produktu do temperatury co najmniej -18 st. C. Zamrażanie stanowi najlepszą metodę utrwalania produktu ze względu na zachowanie jego cech smakowo-zapachowych oraz wartości odżywczej. Zamrożenie wody obniża jej aktywność i ogranicza możliwość przebiegu procesów biochemicznych i rozwój drobnoustrojów. Do zamrażania wykorzystuje się surowiec wysokiej jakości, dojrzały, świeży. Mrożonki mają znacznie wyższą wartość odżywczą w porównaniu z innymi rodzajami przetworów owocowych i warzywnych. Stanowią doskonałe uzupełnienie diety w okresie zimowym i wczesnowiosennym.
Suszenie
Ma na celu usunięcie wody z produktu i prowadzi do powstania nowych cech smakowo-zapachowych. Jednak w trakcie suszenia dochodzi do obniżenia wartości odżywczej uzyskanego produktu. Średnie straty witaminy C wynoszą 80 proc., witaminy B1 - 30 proc., beta-karotenu - 20 proc.
Inne metody
Warzywa i owoce można też utrwalać poprzez: kwaszenie - poddanie surowca fermentacji mlekowej (np. kapusta kwaszona, ogórki kwaszone), marynowanie - dodanie kwasów spożywczych np. octu, solenie oraz dodanie konserwantów - utrwalanie chemiczne.
O czym należy pamiętać?
Radzi mgr inż. Joanna Jaczewska-Schuetz z Instytutu Żywności i Żywienia
- Działa bardzo korzystnie na organizm człowieka. W okresie zimowym i wczesnowiosennym należy włączać do jadłospisu mrożonki, które w największym stopniu zachowują wartość odżywczą owoców i warzyw. Asortyment mrożonek jest bogaty, co pozwala komponować bardzo różnorodny jadłospis. Większość metod przetwarzania i utrwalania warzyw i owoców prowadzi do zmniejszenia ich wartości odżywczej. To nie znaczy, że nie mamy korzystać z przetworów warzywnych i owocowych. Żywność przetworzona uatrakcyjnia naszą dietę, pobudza apetyt, korzystanie z niej m.in. skraca czas przygotowania posiłku i umożliwia przyrządzenie potrawy w sytuacji, kiedy nie mamy dostępu do kuchni, np. podczas urlopu, wakacji pod namiotem.