SZCZEPIONKA przeciwko koronawirusowi będzie dla WSZYSTKICH i PO KOSZTACH?

Lekarze bez Granic (Médecins Sans Frontières – MFS) to pozarządowa organizacja stworzona przez francuskich medyków w 1971 r. (z siedzibą w Genewie), która od początku istnienia głosi, że ludzie mają prawo do opieki medycznej, bez względu na sytuację, w jakiej się znajdują. Obecnie MSF działa w 70 państwach. Z początkiem czerwca organizacja ta zaapelowała do zaangażowanych w prace nad stworzeniem szczepionki antycowidowej oraz rządów państw, w których te prace są prowadzone, by przyszłe szczepionki były dostępne dla całego świata i były sprzedawane bez zysku, po kosztach. To znaczy: ZA ILE?

Immunolog dr Paweł Grzesiowski w rozmowie z „Super Expressem” na takie pytanie tak odpowiedział: „To już jest kompletna abstrakcja. Bo jaka to będzie szczepionka? Jeśli powstanie ona na bazie DNA lub RNA, to koszty produkcji są bardzo niskie. Jeśli okazałoby się, że wygra produkt z adenowirusem jako wektorem, to już jest zupełnie inna bajka. W tym przypadku koszty są bardzo wysokie, o cenie zadecydować może popyt i podaż i może okazać się, ze taka szczepionka będzie bardzo droga”. Istnieje jednak szansa, że apel MFS będzie (prawie) skuteczny. Pod jednym warunkiem: szczepionkę/szczepionki opracują i wyprodukują firmy farmaceutyczne, w których do badań dołożyły się rządy i organizacje charytatywne.

A takie dotacje są niebagatelne. Do 2 czerwca, wówczas MSF wystąpił z apelem, z tych źródeł do różnych firm farmaceutycznych popłynęło 4,4 mld USD (w tym 2,2 mld USD od rządu USA dla 5 amerykańskich koncernów)! To jedna strona medalu. A druga jest taka, że przekazując te pieniądze, wspierający nie stawiali formalnoprawnych warunków w rodzaju: „dajemy, ale jak będzie szczepionka, to chcemy mieć do niej dostęp darmowy, albo po kosztach”. Wielu członków GAVI, VACCINE ALLIANCE już określa wyczekiwane szczepionki „po kosztach” jako „globalne dobro publiczne”. Problem z realizacją apelu pojawić się wówczas, gdy wyścig o to, kto pierwszy wyprodukuje SKUTECZNĄ szczepionkę, wygra producent niezależny, który nie korzystał z dotacji, ale z własnego i banków kapitału. Gdyby tak się stało i taki lider chciał szczepionki traktować jako towar, na którym można zarobić, to samo potępienie takiego podejścia do sprawy przez międzynarodową opinie publiczną może okazać się niewystarczające.

Czy szczepionka będzie dobrem publicznym czy towarem komercyjnym, przekonamy się. W ciągu roku – jak twierdzą optymiści i przodownicy wyścigu w którym uczestniczy ponad 140 firm. Albo za co najmniej kilka lat – jak uważają realiści (pesymiści). Tak czy inaczej szczepionki/szczepionek nie wyprodukuje się bezkosztowo. Bill & Melinda Gates Foundation wyliczyła koszty dostarczenia tego produktu leczniczego dla połowy, tej najbiedniejszej, populacji, dla 3,7 mld ludzi (zakładając, że będą chcieli być zaszczepieni). Kosztować miałoby to 25 mld USD. Dużo? Zależy z czym porównać. Fundacja twórcy Microsoftu (jest ona także założycielem GAVI) przypomina, że w 2019 r. 10 największych koncernów farmaceutycznych zarobiło na czysto 89 mld USD. Średnio prawie 30 miliardów dolarów co cztery miesiące, „częściowo dzięki miliardowym obniżkom podatków, inwestycjom w lobbing i badaniom wspieranym przez podatników”. Zaszczepienie najbiedniejszej połowy ludzkości przeciwko koronawirusowi może kosztować mniej niż równowartość czterech miesięcy zysków 10 największych firm farmaceutycznych – podkreśla Bill & Melinda Gates Foundation.

Od I fazy badań nad szczepionką do jej dopuszczenia do stosowania mija od 7 do 15 lat. Rekord pobito przy opracowaniu szczepionki przeciwko wirusowi Ebola wywołującemu gorączkę krwotoczną (śmiertelność do 90 proc.). Zajęło to 5 lat. Prof. Klaus Cichutek z Instytutu im. Paula Ehrlicha w Frankfurcie n. Menem w rozmowie z agencją prasową DPA podkreślił, że szczepionka antycovidowa może ujrzeć szybciej światło dzienne, bo „w obecnej sytuacji globalnej pandemii naukowcy mają jednak do dyspozycji wszelkie możliwe środki finansowe i usuwa się im z drogi wszelkie bariery biurokratyczne”.