Trzy choroby onkologiczne – 20 proc. zgonów nowotworowych. To wielowątkowy problem

W Polsce raka jelita grubego diagnozuje się u coraz większej liczby osób. W ropku 2013 wykryto go u nieco ponad 10 tys. osób. W ostatnich latach co roku u ok. 18 tys. mężczyzn i kobiet. Choroba ta często jest wykrywana w późnym stadium, co zwiększa ryzyko śmierci pacjenta. 90 proc. jej przypadków wykrywa się u osób po pięćdziesiątce. Co roku rak żołądka diagnozowany jest u 6 tys. osób rocznie, a rak przełyku u ok. 2 tys. osób. W 2019 r. te trzy nowotwory przyczyniły się łącznie do utraty ponad 547 tys. lat życia skorygowanych niesprawnością w populacji polskiej.

– Biorąc pod uwagę częstość diagnozowania nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego i związane z tym duże potrzeby zdrowotne w tej grupie chorych uznaliśmy, że czas podjąć temat mniej medialnych schorzeń – raka jelita grubego, raka żołądka i raka przełyku. Nowotwory te często diagnozowane są w późnym stadium zaawansowania, gdy choroba dała już przerzuty. Na tym etapie możliwości terapeutyczne są niestety bardzo ograniczone, a rokowania pacjenta niekorzystne,bo 5-letnie przeżycia pacjenta nie przekraczają zwykle 15 proc. – komentuje decyzję o podjęciu prac nad raportem Joanna Konarzewska-Król, dyrektor Fundacji Onkologicznej Nadzieja.

Lekarze i dziennikarze medyczni jak mantrę podkreślają wagę badań profilaktycznych, dzięki którym możliwe jest zdiagnozowanie choroby w jej wczesnym stadium. Z drugiej strony dostępne na tzw. NFZ, czyli bezpłatne dla ubezpieczonego, badania przesiewowe dotyczą tylko raka jelita grubego. Takim badaniem jest kolonoskopia, do którego znacząca część klientów NFZ podchodzi co najmniej z dużą dozą, określmy to tak, niepewności. Tymczasem jest to badanie przeprowadzane w ogólnym znieczuleniu. To jednak zdaje się nie przekonywać… nieprzekonanych.

Tak ten problem postrzegania prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła, konsultant krajowy w dziedzinie gastroenterologii: – Kolonoskopia to jedyne badanie, podczas którego jednocześnie wykrywamy polipy i można je usunąć. Po badaniu histopatologicznym wiemy, czy są to zmiany nowotworowe, które wykrywamy w co najmniej 25 proc. kolonoskopii. Jednak ze względu na obawę przed bólem i dyskomfortem związanym z przeprowadzeniem badania niewiele osób decydowało się na nie. Pomimo tego, że przez lata funkcjonowania programu udało nam się zahamować negatywny trend jeśli chodzi o umieralność z powodu tego nowotworu, to statystyki dotyczące liczby beneficjentów programu przesiewowego skłaniają do rozważenia zasadności wdrożenia w nim zmian…

Jakich? Kolonoskopia powinna być drugim etapem programu przesiewowego. I wskazanie do niej powinno wynikać z tzw. testu FIT. To badanie metodą immunochemiczną na obecność krwi utajonej w kale. Może to brzmi nieszczególnie, ale wykazuje dużą skuteczność diagnozy w kierunku raka jelita grubego. Takie badania rekomenduje Unia Europejska, ale NFZ funduje na razie tylko w ramach programu Profilaktyka 40 Plus. Badanie FIT jest nieinwazyjne. Jeśli wykaże krew, to dopiero wówczas wykonuje się kolonoskopię, jako diagnostykę pogłębioną.

– Miejmy nadzieję, że program z prawdziwego zdarzenia, z użyciem ilościowego testu FIT wraz monitorowaniem wyników oraz z finansowaniem i nadzorowaniem jakości kolonoskopii wykonywanej u osób z dodatnim wynikiem stanie się rzeczywistością w najbliższych miesiącach – sumuje prof. Reguła. W 2021 r. rak jelita grubego był, po raku piersi, najczęstszym nowotworem złośliwym z największą liczbą wystawionych zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy i dni absencji chorobowej.